ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਇਹ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਮੁੰਡਾ ਜਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਹੈ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਗੁਥਲਾ। ਦਲੀਲ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਹੱਦ ਮੁਕਾ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਹਿਸ ਕਰਦਿਆਂ ਸੁਣੋਗੇ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਰੂਹ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।

'ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਠੀਕ ਹੈ, ਸ਼ੀਲਾ ! ਪਰ ਇਹ ਭੀ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਜੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਵੀ ਤਾਂ ਅਮਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ। ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਮੂੰਹ ਕਰਦੀਆਂ ਹਾਂ, ਹੱਦ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾ ਕੇ ਮੁੜਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਫੈਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਪਰ ਕੀ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਅਕਲ ਤੋਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੀਆਂ ? ਅਸੀਂ ਉਹੋ ਕੁਝ ਕਰੀਏ ਜੋ ਬਣ ਸਰ ਸਕੇ, ਤੇ ਸਭ ਪਾਸੇ ਕਾਵਾਂ ਰੌਲੀ ਨਾ ਪਏ, ਭਾਬੋ ਨੇ ਸ਼ੀਲਾ ਨੂੰ ਸਮਝਾਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ।

ਕੁਝ ਚਿਰ ਤਾਂ 'ਜਿਸ ਦੀ ਲਾਠੀ ਉਸ ਦੀ ਭੈਂਸ' ਵਾਲਾ ਸਿਲਸਲਾ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ- ਜਿਸ ਦੇ ਜੋ ਕਾਬੂ ਆ ਗਿਆ, ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਪਿਉ ਦਾਦੇ ਦਾ, ਪਰ ਅਖੀਰ ਜਦ ਇਹ ਆਪਾ ਧਾਪੀ ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਟੱਪ ਗਈ ਤਾਂ ਹਕੂਮਤ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਨੇ ਹਰਕਤ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।

ਤੂੰ ਤੇ ਯਾਰ ਹੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਖ਼ਿਆਲ ਕਿ ਤੇਰਾ ਕਿੱਧਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਵੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਪਰ ਤੂੰ ਤੇ ਅੱਵਲ ਰਹਿ ਗਿਉਂ। ਕਮਾਲ ਹੈ।

ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਸ ਮਾਰ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਹੋ ਕੇ ਸਰਲਾ ਪੜ੍ਹਨੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਵੀ ਹੋ ਬਹਿੰਦੀ, ਆਪੋ ਵਿੱਚ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਹੱਥੋਂ ਪਾਈ ਤੱਕ ਨੌਬਤ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਸੰਧਿਆ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਬਹਾਨੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਲੈਂਦੇ।

ਸਰਦਾਰ ਜੀ ਨੂੰ ਹਥੋ ਪਥੋ ਪੈ ਗਈ। ਲੱਗੇ ਹੱਥ ਪੈਰ ਮਾਰਨ। ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਲਾਇਆ ਤਾਂ ਪਾਰਾ ਨਾੱਰਮਲ ਤੋਂ ਕਿੰਨਾ ਉਤਾਂਹ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਬੁੱਢੀ ਦਾ ਲੱਕ ਟੁੱਟ ਗਿਆ। "ਹਾਏ ਵੇ ਚੰਦਰਿਆ, ਮੈਂ ਕੀ ਵਿਗਾੜਿਆ ਸੀ ਤੇਰਾ। ਸੱਤਿਆਨਾਸ਼ ਤੇਰੇ ਮਲੇਰੀਏ ਦਾ।" ਇੱਕ ਮੰਜੀ ਹੋਰ ਡਹਿ ਗਈ।

ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਰੁਪਏ ਦਾ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਮੁਸ਼ਕ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦਾ ਕਿਤੇ। ਤੇਰੀ ਸਾਡੀ ਤੇ ਮੁੱਢੋਂ ਬਣੀ ਹੋਈ ਏ। ਇਸ ਲਈ ਕੱਢ ਕੇ ਤੇਰੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਏ। ਨਹੀਂ ਤੇ ਰੁਪਯਾ ਛੱਡਦਾ ਕੌਣ ਏ, ਹੱਥੋਂ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ? ਮੈਂ ਫਤੇ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ।

ਸਰਦਾਰ ਮਸਤ ਹਾਥੀ ਵਾਂਗ ਝੂਮਦਾ ਘਰ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਿਆ। ਟਾਂਗੇ ਦਾ ਅਸਬਾਬ ਸਭ ਨੇ ਹੱਥੋਂ ਹੱਥੀ ਫੜ ਲਿਆ । ਇਕ ਦੋ ਬੱਚੇ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਅਗਲਿਆਂ ਨੇ ਮੋਢਿਆਂ ਤੇ ਚੁੱਕ ਲਏ। ਬੀਉਰੀ ਤੇ ਨੈਣ ਬੂਹੇ ਅੱਗੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਘੜਾ ਤੇ ਤੇਲ ਦਾ ਭਾਂਡਾ ਲੈ ਕੇ ਖਲੋ ਗਈਆਂ। ਸਰਦਾਰ ਨੇ ਪੂਰੇ ਦਸ ਰੁਪਏ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੱਸ ਕੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਮੁੜ ਇਹ ਪਖੰਡ ਨਾ ਕਰਨਾ।

ਫਿਰ ਉਹ ਕੁਝ ਵੱਡੀ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਘਰ ਅੰਞਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਟਦੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੋ ਚਾਰ ਧੱਫੇ ਮਾਰ ਲੈਂਦੀ, ਉਹਦੀ ਹਥੇਲੀ ਵਿੱਚ ਖੁਰਕ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ । ਉਹਦਾ ਜੀਅ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਟ ਕੇ ਦੁੰਬਾ ਬਣਾ ਦੇਵੇ।

ਇਹ ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਯਾ ਤੁਹਾਡੀ ਨਜ਼ਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਤੁਸੀਂ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਉ ਤੇ ਸਾਡਾ ਰੋਮ ਰੋਮ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਏ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ, ਬਾਕੀ ਉਮਰ ਭਰ ਦੇ ਹੱਥੀਂ ਬੱਧੇ ਗੁਲਾਮ ਆਂ।

ਹਾਂ ਬੇਬੇ ਜਰੀਏ ਏਨ੍ਹਾਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਤੋਂ ਡਰੀਏ ? ਏਹ ਵੇਖਾਂ ! ਜਦੋਂ ਪਿਛਲੀ ਵਾਰੀ ਪਿਉ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬਹਿਸਿਆ ਤੇ ਬੋਲਿਆ, ਮੇਰਾ ਤੇ ਕਾਲਜਾ ਧੜਕੇ ਤੇ ਸਾਰਾ ਸਰੀਰ ਥਰ ਥਰ ਕੰਬੇ; ਆਖਾਂ ਕਿਤੇ ਹੱਥੀਂ ਨਾ ਪਵੇ।

ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਨੇਤਾ—ਜਿਹੜੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਹ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਆਏ ਸਨ ਕਿ 'ਮਿਸਟਰ ਜਿਨਾਹ ਜਦ ਤੀਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਮੁਤਾਲਬਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ, ਤਦ ਤੀਕ ਅਸੀਂ ਉਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਗੱਲ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹਾਂ' ਉਹਨਾਂ ਹੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਜਿਨਾਹ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੇ ਅਰਥਾਤ 'ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪਰਵਾਨ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਅਖੰਡ ਭਾਰਤ' ਦੇ ਨਾਹਰੇ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਦਫ਼ਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।