ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਗਲੋਂ ਗੁਲਾਮੀ ਤੇ ਲਹਿ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਪੁਰਾਣੇ ਪਿੰਜਰ ਨੂੰ ਲਾ ਦੇ ਤੀਲੀ । ਨਵੀਂ ਬਲਾ ਕੁਈ ਗਲ ਨ ਪਾਵੀਂ, ਸੰਭਲ ਸੰਭਲ ਕੇ ਕਦਮ ਅਗਾਂਹ ਧਰ ।

ਬਸੰਤ ਕੌਰ ਜਿਸ ਘਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਝੂਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਤੀਲ੍ਹੀ ਲਾ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।

ਇੱਕ ਦਿਨ ਜਿਮੀਂਦਾਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕਾਮੇ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮਰਾਸਣਾਂ ਨੂੰ ਅਸਤਬਲ ਵਿਚੋਂ ਗੋਹਾ ਚੁਕਦਿਆਂ ਵੇਖ ਲਿਆ ਤੇ ਮਾਰ ਮਾਰ ਵਿਚਾਰੀਆਂ ਦੇ ਤੁਆਰੇ ਲਾਹ ਸੁੱਟੇ। ਨੇਕਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਦੋਵੇਂ ਗੋਹੇ ਨਾਲ ਲਿਬੜੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਇੱਕ ਦਾ ਲੱਕ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਪਈ ਸੀ।

ਪ੍ਰਮਿੰਨੀ ਨੇ ਬਚਨੋਂ ਦੀਆਂ ਪੋਚਵੀਆਂ ਅਤੇ ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵੱਲ ਉੱਕਾ ਈ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦਿੱਤਾ। ਸਗੋਂ ਉਹ ਕਈ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਸੋਨੇ ਵਰਗੇ ਮਾਲਕ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਕੁਝ ਸੁਣ ਕੇ ਤਲਖ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ। ਬਚਨੋ ਨੇ ਸਮਝ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅਣੀਆਲੇ ਤੀਰ ਤੁੱਕੇ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਕਰਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਸੀ।

ਐਤਕੀਂ, ਜਦ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਉਲਟ ਫੇਰ ਆਏ ਸਨ, ਜਦ ਆਪਣੇ ਮਾਮੇ ਮਾਮੀ ਨਾਲ ਲੜ ਭਿੜ ਕੇ ਉਹ ਪੁਲਸ ਵਿਚ ਜਾ ਭਰਤੀ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਤੇ ਜਦ ਇੱਕ ਬੇਹੂਦਾ ਜਿਹੀ ਕਿਸੇ ਮੋਚੀ ਦੀ ਛੱਡੀ ਹੋਈ ਜਨਾਨੀ ਦੀ ਇਸ਼ਕ-ਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਫਸ ਕੇ ਉਹ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਰ ਖਾ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਫਿਰ ਵਤਨ ਦੀ ਯਾਦ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤੁਣਕੇ ਮਾਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ।

ਭਾਈ ਤੇਰੇ ਬਿਨਾਂ ਅਸਾਂ ਘਰੋਂ ਪੈਰ ਨਹੀਂ ਕੱਢਣਾ। ਇਹ ਤਾਂ ਕਦੀ ਹੋਣਾ ਨਹੀਂ, ਕਿ ਤੂੰ ਕਿਧਰੇ ਤੁਤ ਚੁਗਦਾ ਫਿਰੇਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਤਹਿਸੀਲੇ ਧੱਕੇ ਖਾਂਦੇ ਤੇ ਬੋਰਿਆਂ ਵਾਕੁਰ ਅੱਡੀਆਂ ਚੁੱਕ ਚੁੱਕ ਤੇਰਾ ਰਾਹ  ਵੇਖਦੇ ਫਿਰੀਏ।

ਜਦ ਬੂਟੇ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਾਰਾ ਕਸੂਰ ਯੂਸਫ ਦਾ ਹੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਊ ਸੁਆਣੀਆਂ ਜਿੱਥੇ ਨਸੀਮ ਬਾਬਤ ਭਾਂਤੋਂ ਭਾਂਤ ਦੀਆਂ ਤੁਤ ਕੀਤੀਆਂ ਉਡਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਸ਼ਰਧਾ ਤੇ ਸਤਕਾਰ ਨਾਲ ਸਭਨਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਝੁਕੇ ਤੇ ਜ਼ਬਾਨਾਂ ਖਾਮੋਸ਼ ਹੋ ਗਈਆਂ।

ਮੈਨੂੰ ਨੀ ਪਤਾ ਪਰ ਉਸਨੇ ਮੇਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਤੁਫ਼ਾਨ ਖੜਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੈਂ ਗੋਲਕ ਤੋੜ ਲਈ ਹੈ।

ਇਹ ਤੁਰਦੀ ਸੜਕ ਹੈ। ਹਨੇਰੇ ਸਵੇਰੇ ਲੋਕੀਂ ਇਸ ਤੇ ਤੁਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਡਰ ਨਹੀਂ।

ਉਸ ਦੇ ਬੋਲ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਐਸਾ ਜਾਦੂ ਸੀ ਕਿ ਸਰੋਤੇ ਤੁਰਮੁਰ ਤੁਰਮੁਰ ਉਸਦੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਹੀ ਵੇਖੀ ਜਾਂਦੇ।

ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਨਾ ਕਹੀਂ, ਉਹ ਤੇ ਮਰਨ ਮਾਰਨ ਤੇ ਤੁਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਆਦਮੀ ਬੜਾ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਗੱਲ ਤੇ ਮਾਮੂਲੀ ਜਿਹੀ ਸੀ ਤੇ ਤੂੰ ਇੱਡਾ ਤੂਫਾਨ ਖੜਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਪਾਸੋਂ ਗੱਲ ਵਧਾ ਵਧਾ ਕੇ।