ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹਾਵਰੇ

ਸੁਸ਼ਮਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸੁਨਾਮੀ ਆਉਣ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦਾ ਕੱਖ ਨਾ ਰਿਹਾ।

ਸਵਾਤੀ ਤਾਂ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਕੱਖ ਭੰਨ ਕੇ ਦੋਹਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ।

ਮਹਿੰਦਰ ਜੂਏ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਘਰ ਬਾਰ ਹਾਰਕੇ ਕੱਖਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਹੌਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

''ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਛੇਤੀ ਮਨ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਮਗਰ ਟੁਰ ਪੈਣ ਵਾਲਾ ਤੇ ਝੱਟ ਪੱਟ ਬਦਲ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਮਨੁੱਖ ਹਾਂ। ਇਹ ਗੱਲ ਵੱਖਰੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਾਸੋਂ ਕੋਈ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਕੱਖ ਤੋਂ ਕੰਚਨ ਬਣਾ ਸਕੇ; ਪਰ ਮੈਂ ਜੋ ਕੁਝ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਿਆ ਹਾਂ, ਉਹ ਇਹੋ ਕੁਝ ਹੈ।”

ਭਾਵੇਂ ਆਪ ਦੇ ਦਿਮਾਗੀ ਪਤੀਲੇ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਕਦੇ ਦੇਸ਼-ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਉਬਾਲਾ ਵੀ ਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਬਹੁਤਾ ਫਿਕਰ ਆਪ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਜ਼ਹਬ ਦਾ ਹੀ ਲੱਗਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੁਸ਼ਮਨ ਗੁਆਂਢੀ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਲੱਗ ਜਾਏ । ਅਥਵਾ ਇਸ ਕੱਚ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਠੋਰ ਦੀ ਠੋਹਕਰ ਨਾ ਵੱਜ ਜਾਏ । ਇਸੇ ਗੱਲ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਆਪ ਨੂੰ ਦਿਨ ਰਾਤ ਸਤਾਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ।

ਤੁਸਾਂ ਲੋਕਾਂ ਏਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰ ਕਰ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਸਤ੍ਰੀ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਕੱਚ ਦੀ ਵੰਗ ਜਾਂ ਲਾਜਵੰਤੀ ਦਾ ਬੂਟਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਜਿੰਨੀ ਛੂਹ ਜਾਂ ਹਵਾ ਦੇ ਬੁਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਦਾ ਨਾਰੀ-ਪੁਣਾ ਟੁੱਟ ਕੇ ਚੀਨੀ ਚੀਨੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਗੁਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰੋਂ ਚੋਰੀ ਦਾ ਮਾਲ ਫੜਿਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੱਚਾ ਹੋ ਗਿਆ ।

ਕਈ ਵਾਰੀ ਘੋੜਾ ਜਦੋਂ ਖਿਝ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪਿਛਲਿਆਂ ਪੈਰਾਂ ਉੱਤੇ ਸੀਖ-ਪਾ ਹੋ ਕੇ ਦੁਲੱਤੇ ਭੀ ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਹੌਸਲੇ ਵਾਲੇ ਸਵਾਰ ਹੋ, ਫਿਰ ਤਾਂ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਘੋੜਾ ਇਹ ਚੋਹਲ ਕਰ ਕੇ ਆਪੇ ਹੀ ਹਟ ਜਾਇਗਾ। ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕੱਚੇ ਪਿੱਲੇ ਸਵਾਰ ਹੋ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਖਬਰੇ ਮੁਆਮਲਾ ਗੜਬੜ ਹੀ ਹੋ ਜਾਏ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਸੂਰ ਘੋੜੇ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਸਵਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । 

ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਲਾਲ ਸਨ। ਇਉਂ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਕੱਚਿਆਂ ਈ ਖਾ ਜਾਏਗਾ।

ਜੱਸਾ ਇੰਨੀਆਂ ਕੱਚੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਖੇਡਿਆ ਹੋਇਆ ਕਿ ਏਡੀ ਛੇਤੀ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਛੱਡਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ।

ਸਰਦਾਰ ਜੀ, ਇਹ ਕੰਮ ਕੇਵਲ ਕਾਗਜ਼ੀ ਘੋੜੇ ਦੁੜਾਉਣ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਣਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੇ ਕੱਚੀ ਕੌਡੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਉਘਰਨੀ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪ ਸਭ ਪਾਸ ਜਾਣਾ ਪਏਗਾ।

ਕੱਲ੍ਹ ਤੱਕ ਤਾਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਬਹੁਤੀ ਬਰੀ ਹੋ ਜਾਣ ਦੀ ਆਸ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਰ ਅੱਜ ਇਹ ਕੱਚੀ ਤੰਦ ਵੀ ਟੁੱਟ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।